Van een vertaler mag u een aantal dingen verwachten: een goed begrip van de brontaal, een goede schrijfstijl in de doeltaal, verstand van tekstsoorten en doelgroepen, een prettige communicatie en goede contacten. Wacht even, goede contacten? Dan heeft die vertaler zeker korte lijntjes met potentiële klanten? Of een warme band met de projectmanager van vertaalbureau X?
Goede contacten
Nee, als ik het heb over goede contacten, dan gaat het om die mensen die je nodig hebt om lastige vertaalproblemen op te lossen. Want hoeveel je als vertaler ook zelf weet en hoeveel woordenboeken je ook verzamelt, het is onmogelijk om op alle vlakken thuis te zijn. Een vertaler die van zichzelf zegt dat hij alles kan vertalen, die liegt of…. heeft goede contacten.
Homerun
Het is handig als je als vertaler een veelzijdige kennissenkring hebt. Zo heb ik ooit een stuk moeten vertalen van een gepensioneerde Amerikaanse journalist die schreef over het ouder worden. In zijn artikel zaten een aantal typische honkbaltermen. Met internet kwam ik een heel eind, maar er zat een woordspeling in waarvan ik vermoedde dat die met honkbal te maken had zonder dat ik dit ergens kon vinden. Een oproep op Facebook verder had ik twee Amerikaanse Facebookvrienden te pakken, die al associërend samen de oplossing vonden voor mijn probleem, waarna ik alleen nog maar een vertaling hoefde te verzinnen die recht deed aan de woordgrap.
Goodwill
Je hoeft echter niet altijd zelf iemand te kennen die jou uit de brand kan helpen. Net zoals je zelf niet alles kunt weten, kun je ook niet zoveel mensen kennen als er vertaalproblemen zijn. Dat is niet erg, daar komt iets anders om de hoek kijken: goodwill. De vertaalwereld is vol met heel bereidwillige en behulpzame mensen. Deze collega-vertalers weten hoe het is om met een vertaalprobleem te zitten én zij hebben ook ieder hun eigen kennissenkring aan wie zij een vraag kunnen voorleggen.
Radioactief contact
Een voorbeeld hiervan beschrijft boekvertaler Peter Gelauff op de website Boekvertalers.nl. Hij vertaalde een Spaans boek naar het Nederlands waarin de ramp met de kerncentrale bij Tsjernobyl een belangrijke rol speelt. In het Nederlands al een pittig onderwerp voor een leek en in een vreemde taal helemaal. Gelauff legde een specifiek probleem voor aan college-boekvertalers, onder wie, zo schrijft hij:
“de moeder van een dochter die ‘in Manchester een PhD heeft gedaan in scheikunde, en daar met radioactieve stoffen heeft gewerkt’, en tegenwoordig in Engeland werkt. Die dochter op haar beurt blijkt, o toeval, een Spaanse collega te hebben met wie zij niet alleen mijn probleem met de spectrometer kon oplossen, maar me ook bij een aantal andere technische vragen uit de brand kon helpen.”
In dit voorbeeld loopt er een lijn van vertaler naar collega-vertaler naar dochter naar Spaanse collega: vier gradaties verder is daar een behulpzame nieuwe ‘kennis’ die de vertaler kan helpen. Een fantastisch systeem dat maakt dat jij als vertaler echt zo allround kunt zijn als je beweert naar al je klanten.
Wederzijds contact
Nu is het natuurlijk zo dat dit systeem alleen werkt als je zelf ook beschikbaar bent bij eventuele vragen. Je moet niet alleen goede contacten hebben, maar zelf ook een goed contact zijn. Om die contacten te leggen moet je op plaatsen komen waar je dit soort vragen kunt uitwisselen. Het internet is daarvoor een heel geschikte plek: er zijn allerlei websites, mailinglijsten en forums waar je je vragen als vertaler kunt stellen. Daarnaast werkt het ook heel inspirerend als je met je collega-vertalers persoonlijk hierover van gedachten kunt wisselen. Dat kan bijvoorbeeld tijdens scholingsactiviteiten en vertaalcongressen.
Zo is er altijd wel iemand te vinden die mij kan helpen met een schier onoplosbaar vertaalprobleem. Zodat ik ook voor uw tekst een goede vertaling kan leveren, met alle eigenschappen die een goede vertaler nu eenmaal moet hebben. Inclusief… goede contacten!